Падзеі мінулага года ўнеслі істотныя карэктывы ў розныя сферы жыцця нашай краіны і паставілі перад прафсаюзамі шэраг новых актуальных задач. Накірункаў працы ў самай масавай грамадскай арганізацыі стала больш, а адказнасць за іх рэалізацыю ўзрасла ў разы. Нездарма па ўсёй сістэме Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі бягучы год абвешчаны Годам выканальніцкай дысцыпліны. Гэта паняцце ўключае ў сябе вялікую колькасць пытанняў, якія прапрацоўваюцца на ўсіх узроўнях і патрабуюць асабістага кантролю кожнага прадстаўніка прафсаюзнай арганізацыі. Больш падрабязна аб іх – у нашай гутарцы са старшынёй Бялыніцкага раённага аб’яднання прафсаюзаў, якія ўваходзяць у ФПБ, Святланай ПАТАПЧЫК.

– Святлана Уладзіміраўна, прафсаюзы традыцыйна надаюць вялікую ўвагу абароне эканамічных правоў і інтарэсаў грамадзян, згуртаванню працоўных калектываў, усебаковай падтрымцы працоўных. На гэта і нацэлена стварэнне новых пярвічных прафсаюзных арганізацый. Ці працягваецца гэта праца сёння?

– Праца ў гэтым кірунку не спыняецца, бо на прадпрыемстве менавіта прафсаюз з’яўляецца бар’ерам для рэалізацыі «шэрых» эканамічных схем: выплаты заработнай платы ў канверце, ухілення ад падаткаў і абавязковых сацыяльных плацяжоў. Як паказвае практыка, там, дзе няма прафсаюза, парушэнні заканадаўства аб працы і аб ахове працы сустракаюцца значна часцей, а магчымасцей адстаяць свае правы ў работніка значна менш. Усяго з 2015 года ў Беларусі створана больш за 6,2 тысяч новых пярвічных прафсаюзных арганізацый (з іх 80% – у арганізацыях прыватнай формы ўласнасці), у тым ліку – 1308 у 2020 годзе. У нашым раёне з пачатку мінулага года ў арганізацыях прыватнай формы ўласнасці з’явіліся 7 прафсаюзных пярвічак.

– Прафсаюзы заўсёды прымалі самы актыўны ўдзел у жыцці краіны. Яскравы прыклад – тое, як Федэрацыя прафсаюзаў і ўсе яе членскія арганізацыі спрацавалі ў перыяд распаўсюджвання COVID­19. З пачатку пандэміі прайшло ўжо больш за год, што зроблена за гэты час?

– Сапраўды, летась прадпрыемствы і арганізацыі краіны сутыкнуліся з няпростымі ўмовамі працы ва ўмовах каранавіруса. Прафсаюзы аператыўна адрэагавалі на гэту сітуацыю і прынялі неабходныя меры па супрацьдзеянні распаўсюджвання каранавіруснай інфекцыі і падтрымцы работнікаў. Быў узмоцнены кантроль за выкананнем гігіенічных нормаў на прадпрыемствах, разам з наймальнікамі карэктаваўся рэжым працы, каб выключыць адначасовае масавае знаходжанне людзей, створаны «касы ўзаемадапамогі», з якіх аказвалася матэрыяльная падтрымка работнікам прадпрыемстваў і арганізацый, пенсіянерам, ветэранам працы. Акрамя таго, прафсаюзы накіроўвалі грашовыя сродкі на закупку дэзінфікуючых і абеззаражваючых сродкаў, сродкаў абароны органаў дыхання, вітамінных комплексаў – усяго, што дапамагае людзям захаваць сілы і здароўе. З красавіка па верасень 2020 года з «кас узаемадапамогі» на гэтыя мэты ў нашым раёне выдаткавана больш за 35 тысяч рублёў.

– Прафсаюзны маніторынг цэн – тэма, якая набыла асаблівую актуальнасць у пытанні ліквідацыі эканамічных наступстваў распаўсюджвання COVID – ­19. Якія вынікі прыносіць гэта праца?

– Прафсаюзны маніторынг цэн на прадукты харчавання і тавары першай неабходнасці, якія карыстаюцца шырокім попытам у насельніцтва, праводзіцца штомесяц з мая 2017 года і ахоплівае 137 тэрытарыяльных адзінак краіны. 2 магазіны для маніторынгу вызначаны і ў Бялынічах – «Бакалея» і «Родны кут» райспажыўтаварыства. З пачатку сакавіка бягучага года маніторынг праходзіць штотыднёва па пашыраным пераліку, які ўключае 89 пазіцый тавараў і 50 найменняў лекавых сродкаў.

Акрамя таго, выклікае занепакоенасць, што на паліцах беларускіх гандлёвых кропак усё часцей з’яўляецца садавіна і гародніна імпартнай вытворчасці замест нашай традыцыйнай. Людзей паступова прызвычайваюць да кітайскага часнаку, польскіх яблыкаў, егіпецкай бульбы… Так, калі ёсць выбар – гэта добра, але не на шкоду мясцовым вытворцам.

– Дабрабыт грамадзян вымяраецца, у першую чаргу, у матэрыяльным эквіваленце. Час ад часу па краіне выяўляюцца выпадкі затрымкі заработнай платы і факты няпоўнай занятасці работнікаў. Як ідуць справы ў гэтым пытанні ў раёне і як прафсаюзы рэгулююць гэтыя пытанні?

– Пытанне своечасовасці выплаты зарплаты з’яўляецца адным з найважнейшых напрамкаў, у рамках якога ФПБ ажыццяўляе штомесячны маніторынг арганізацый. Прыемна адзначыць, што парушэнняў у гэтай сферы ў нашым раёне не зафіксавана, заработныя платы на прадпрыемствах і ва ўстановах выплачваюцца своечасова, згодна з калектыўным дагаворам.

– Абарона працоўных правоў работнікаў – адна з асноўных задач прафсаюзаў. Наколькі вынікова спрацавала прававая інспекцыя працы ў мінулым годзе?

– Пры правядзенні праверак і маніторынгаў прафсаюзамі надаецца асаблівая ўвага пытанням аплаты працы, а таксама практыцы прымянення кантрактнай формы найму з улікам змяненняў Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь, вядзенню кадравага справаводства, парадку прыцягнення работнікаў да дысцыплінарнай і матэрыяльнай адказнасці, выкананню калектыўнага дагавора і інш. Усяго па краіне за 2020 год прафсаюзамі выяўлена каля 43,5 тысяч парушэнняў заканадаўства аб працы, 95% з якіх пасля ліквідавана наймальнікамі. Яшчэ адзін важны кірунак – бяспека на працоўным месцы, забяспечанасць работнікаў спецадзеннем і абуткам, сродкамі індывідуальнай абароны,
нармальнымі бытавымі ўмовамі.

– У гэтым годзе, у адрозненне ад мінулага, святу Першамая – быць. Якія мерапрыемствы прафсаюзы рыхтуюць для жыхароў раёна ў Дзень вясны і працы? Што Вы хацелі б пажадаць працаўнікам і іх сем’ям напярэдадні гэтага свята?

– Свята 1 Мая застаецца для прафсаюзаў адным з галоўных і значных, бо гэта – дзень яднання і салідарнасці ўсіх тых, хто сваёй працай стварае сучаснасць і будуе будучыню нашай краіны. У рамках мерапрыемстваў, прымеркаваных да гэтага дня, прафсаюзы ўзнагародзяць ветэранаў і перадавікоў вытворчасці, адзначаць прадстаўнікоў прафсаюзнага актыву, а таксама традыцыйна будзе абноўлена раённая Дошка гонару. У завяршэнні размовы адзначу, што нашы землякі заўсёды ўмелі добра працаваць, ствараючы сваёй працай нашу агульную будучыню і вызначаючы дабрабыт кожнага. Таму павага да людзей працы ляжыць у аснове ўсіх нашых планаў і задум. 1 Мая – лепшая нагода сказаць ім за гэта дзякуй і пажадаць моцнага здароўя, стабільнасці, шчасця, дабрабыту і вясновага настрою! Хай аптымізм і вера ў лепшае ніколі вас не пакінуць!

– Дзякуй, Святлана Уладзіміраўна.

Гутарыла Вольга НАБОКАВА.
Фота аўтара.