Першая аптэка на тэрыторыі сучаснага нашага раёна пачала дзейнічаць у Галоўчыне ажно ў 1636 годзе і з’яўляецца адной са старэйшых у Беларусі.

Самыя розныя хваробы ад даўніх часоў пераследуюць, бадай, кожнага чалавека. Зразумела, сярод людзей былі і ёсць таксама і тыя, хто ўмее лячыць усе тыянемачы. Асаблівае месца ў гэтай прафесіі належыць аптэкарам.

У пісьмовых гістарычных крыніцах беларускія аптэкі пачынаюць упамінацца з сярэдзіны ХVI стагоддзя. А самая першая з іх з’явілася ў Пінску ў 1561 годзе. На жаль, да нашых дзён будынак яе не захаваўся, як і аптэкі ў Брэсце, што пачала функцыянаваць праз пяць гадоў пасля пінскай.

Такія вядомыя даследчыкі аптэкарскай справы, як Л. Прыхожая, Я. Эльяшэвіч, П. Гарбачоў, Л. Бобрык адзначаюць, што ў першай палове ХVII стагоддзя аптэкі працавалі ў Лідзе, Слоніме, Гродна і іншых буйных гарадах Беларусі, а таксама і ў мястэчку Галоўчын, якое на той час знаходзілася ў валоданні апошняга прадстаўніка рода князёў Мікіцінічаў-Галоўчынскіх Мікалая Канстанцінавіча.

Самае першае пісьмовае ўпамінанне аб Галоўчынскай аптэцы датуецца 1636 годам. Зразумела, гэта дата не з’яўляецца дакладным годам адкрыцця яе, бо ў рукапісных крыніцах аптэка называецца як ужо дзейнічаючая. Значыць, яна была заснавана яшчэ раней. Тым не менш, зыходзячы з першага ўпамінання местачковай аптэкі ў старажытным Галоўчыне, сёлета ёй спаўняецца 385 гадоў. Што ні кажыце, а юбілей вельмі шаноўны!

На жаль, зараз нельга дакладна сказаць, хто з’яўляўся ўладальнікам яе і хто вырабляў ад хвароб разнастайныя таблеткі, настойкі, парашкі, прысыпкі, адвары, мазі… Да слова сказаць, тагачасныя аптэкі прапаноўвалі насельніцтву не толькі лекі, рэчы санітарна-гігіенічнага ўжытку, лекавыя травы, мінералы, але і алкагольныя напоі, па-колькі яны валодалі правам манапольнай іх вытворчасці, парфуму, кандытарскія вырабы, ружовы і міндальны цукар, вішнёвы і лімонны сок і шмат што іншае.

Можна меркаваць, што аптэка размяшчалася ў Галоўчынскім замку, час узнікнення якога датуецца ХVІ стагоддзем. А належыць яна магла ці самому ўладальніку мястэчка – князю Галоўчынскаму, ці мясцоваму брацтву дамініканцаў.

Аб значымасці факта існавання ў Галоўчыне аптэкі гаворыць і тое, што да 1825 года на ўсёй тэрыторыі Беларусі іх было толькі 42. Далейшае развіццё прамысловасці, павелічэнне колькасці насельніцтва – усё гэта паўплывала і на рост аптэчнай сеткі. Перад адменай прыгоннага права (1861 год) аптэкі былі ўжо ў кожным павятовым горадзе, а таксама і ў некаторых мястэчках. Прадаўжала дзейнічаць і галоўчынская.

Рост насельніцтва, а таксама і вялікая хваля эпідэміі халеры, што пачалася напачатку 1870-х гадоў, якая толькі за 1872 год забрала на Магілёўшчыне жыцці 4738 чалавек, ці 37,3 працэнта ад усіх захварэлых, значна паспрыялі развіццю аптэчнай сеткі. Гандлёвыя аб’екты, дзе прадаваліся лекавыя сродкі і прадметы гігіены, сталі з’яўляцца ў гарадах і мястэчках. Прыкладам, у 1882 годзе А. Саўрыцкі адкрывае ў Бялынічах першую аптэку. З 1899 года яна належыла двараніну М. Сегалю, якой загадваў і адначасова працаваў у ёй яго сын. Напачатку ХХ стагоддзя вольнай урачэбнай практыкай у Бялынічах займаліся С. Кантар і жонка ўладальніка аптэкі Ц. Сегаль.

У 1916 годзе сетка ўстаноў аховы здароўя на тэрыторыі сённяшняга нашага раёна ўключала ў сябе бальніцу, аптэку і пяць фельчарскіх пунктаў: два знаходзіліся ў Бялынічах, астатнія – у Галоўчыне, Нежкаве і Царковішчы. Праўда, застаецца не вядома, ці існавала пры Галоўчынскім аптэка. 

Мужнасць і гераізм праявілі галоўчынскія медыкі, у тым ліку і мясцовыя фармацэўты, у час Вялікай Айчыннай вайны. Тут у той нялёгкі перыяд нашай гісторыі знаходзілася сельская бальніца, і многія работнікі яе, як, для прыкладу, урач Барыс Назарэўскі, з вялікай рызыкай збіралі і перадавалі партызанам лекі, медыкаменты, перавязачны матэрыял.

У вайну будынак аптэкі быў спалены. Аптэка ў Галоўчыне аднавіла сваю дзейнасць у 1945 годзе. У розныя гады ў ёй працавалі А. Слабада, І. Матвейчук, К. Сцепановіч, М. Цюльманкова, С. Ксянчук, Л. Балідкін, А. Собалева, Л. Каткова. З 1967 года і напрацягу далейшых 51 года загадвала ёй, аказваючы пасільную дапамогу захварэлым аднавяскоўцам, Людміла Кавалёва.

Любоў да такой патрэбнай людзям, самай гуманнай і адной са старажытных, прафесіі фармацэўта Людміла Іосіфаўна перадала і сваёй дачцэ Алене. Пасля паспяховага заканчэння вучобы ў Віцебскім дзяржаўным медыцынскім інстытуце Алена Сяргееўна вярнулася працаваць на сваю Бацькаўшчыну і зараз загадвае цэнтральнай раённай аптэкай № 41. А жыхары старажытнага Галоўчына і бліжэйшых да аграгарадка вёсак вось ужо два гады набываюць патрэбныя лекі ў аптэчным кіёску мясцовай АУАП.

Міхась КАРПЕЧАНКА.

Фота з архіва рэдакцыі.