Шмат што ў нашай памяці сціраецца, але многае застаецца. Жыццёвыя падзеі, як хвалі, набягаюць адна на адну. І ўсё ж, ёсць такія моманты, якія мы захоўваем у сваёй памяці нягледзячы ні на што. Адной з такіх падзей для многіх нашых суайчыннікаў стала афганская вайна.

Боль страты таварышаў, страх і трывога не пакідалі юнакоў, якія рана сталі дарослымі ў далёкім Афганістане. А яны, яшчэ зусім-зусім юныя, апынуўшыся за межамі тады яшчэ вялікай Радзімы, з гонарам выконвалі свой воінскі інтэрнацыянальны абавязак.

Пасля заканчэння СШ № 2 Юрый ЛЫСКО паступіў у прафесійны ліцэй № 17. Адвучыўшыся, атрымаў павестку ў войска. У маі 1987 года яго прызвалі ў рады Савецкай Арміі.

Цягнікі “Масква – Ташкент”, “Ташкент – Душанбэ”. Адтуль даставілі яго да месца службы, у Пянж. Навабранцу давялося ахоўваць паўднёвыя рубяжы СССР. Маладога салдата адправілі ў Пянджскі пагранатрад. Тры месяцы правёў у навучальным цэнтры. Пасля шэсць месяцаў адвучыўся ў школе сяржанцкага складу ў Тэрмезе. Затым Юрыя адправілі ў дэсантна-штурмавую манеўраную групу 48-га пянжскага пагранатрада.

– Якімі былі вашы задачы, што першае ўспамінаецца аб службе?

– Нашай галоўнай функцыяй была абарона мяжы краіны з боку Афганістана. Былі пастаянныя баявыя вылеты. Перад першым пару дзён жылі каля верталётнай пляцоўкі ў палатках. Тады заспелі прылёт дэсантна-штурмавой групы. У іх былі страты: тры чалавекі загінулі і трое паранены. На першым баявым вылеце ў Афганістан, падвярнуў нагу. Пакуль наш атрад прачэсваў кішлак камандзір паставіў мне задачу: вартаваць палоннага да прыбыцця разведгрупы.

Затым пачалася звыклая служба на мяжы. Кантраляваць трэба было пагранічную паласу, у тым ліку і ўздоўж ракі Пяндж. Пазіцыі змянялі часта. Сапернік ведаў, што савецкія пагранічнікі могуць апынуцца ў самых нечаканых месцах. Душманы гэтага баяліся, але і расслабляцца не давалі.

– Як часта бывалі баявыя вылеты? Як доўга яны працягваліся?

– Рэгулярнасці не было. Маглі пару разоў за тыдзень вылецець, а бывала, што і два, тры разы за дзень. Яны доўжыліся ад некалькіх гадзін да некалькіх месяцаў. Аднойчы на такім вылеце сустрэўся з аднакласнікам Сяргеем ЦУМАРАВЫМ. Мы разам прызываліся на тэрміновую службу. У той час выводзілі нашы войскі з Афганістана. Яны рухаліся па патэнцыйна небяспечнай дарозе праз кішлак, была вялікая верагоднасць нападу на савецкія войскі. Мой атрад прыдалі мотаманеўранай групе    Сяргея на ўзмацненне.

– Цяжка было прызвычаіцца да спецыфічнага клімату той краіны?

– Пасля падрыхтоўкі ў навучальным цэнтры хутка прывыкаеш. Там асноўны ўпор рабілі на фізічную, агнявую і тактычную падрыхтоўкі. Маральна-псіхалагічнаму настрою таксама надавалася ўвага.

– Як ставіліся да вас мясцовыя жыхары?

– Дарослыя вялі сябе насцярожана, напружана. Але ярка выражанага негатыву не праяўлялі. Да нас часта падбягалі дзеці, яны ведалі слова “дай”. Мы ім давалі тушонку, галеты, згушчонку, цукар.

– Як складаліся міжнацыянальныя адносіны ў Савецкай Арміі? Ці была “дзедаўшчына”?

– Ніякіх праблем не было. Разам нармальна служылі беларусы, рускія, узбекі і іншыя. Да гэтага часу ёсць сябры ў постсавецкіх краінах. Ніякага ўплыву стараслужачых на маладых не было. Калі і праскоквалі мінімальныя моманты, дык і тое жартам. Ставіліся адзін да аднаго як да таварышаў.

– Ацаніце прафесіяналізм савецкіх салдат і афіцэраў.

– Узровень вельмі высокі. Я часта ўспамінаю маёра, у яго была мянушка “Нерпа”. Гэта выдатны камандзір, ён за салдата душу аддасць. Пастаянна і ўсюды першы. Радавыя і сяржанты таксама паказвалі сябе сапраўднымі, цвёрдымі салдатамі.

– Чым вы займаецеся цяпер?

– У мяне дружная сям’я. Працую ў ДЛГУ “Бялыніцкі лясгас” майстрам пагрузачна-разгрузачных работ. На вайне я шмат чаму навучыўся, але пра тыя часы стараюся не ўзгадваць.

     Дзмітрый Ціханаў.

         Фота з архіва Юрыя Лыско.